Medytacja mindfulness, czyli trening uważności zdobywa coraz więcej zwolenników i cieszy się szerokim zainteresowaniem. Praktykują ją zarówno osoby borykające się z trudnościami psychicznymi, bólem fizycznym, rozchwianiem emocjonalnym, jak również dobrze funkcjonujący ludzie zainteresowani rozwojem osobistym. Ostatnio pisaliśmy ogólnie o medytacji (https://terapiasycylia.pl/czy-medytacja-pomaga-wygrac-walke-z-uzaleznieniem/), w niniejszym artykule przyjrzymy się realacji medytacja mindfulness a leczenie uzależnień – jaką rolę odrywa trening uważności w terapii?
Czym jest medytacja mindfulness?
Inaczej zwana treningiem uważności powstała w latach 70 w USA. Jest to zestaw praktyk i ćwiczeń umysłowych, stworzonych przez Johna Cabat-Zinna. Inspirował się on medytacją buddyjską. Cały program jest oparty o dobrze przebadane psychologiczne mechanizmy. Na początku, trening przeznaczony był dla osób cierpiących na chroniczny ból z powodu chorób terminalnych. W wielu klinicznych, praktykujących grupach okazało się jednak, że uczestnicy nie tylko lepiej radzą sobie z bólem, lecz doświadczają wielu pozytywnych korzyści na poziomie emocjonalnym i umysłowym. Zachęcony pozytywnym wpływem program ten zaczął być szerzej badany i powstały różne jego wersje skoncentrowane na radzeniu sobie z takimi dolegliwościami jak stres czy depresja.
Trening uważności opiera się o kilka prostych medytacji które na początku zwiększają zdolność koncentrowania uwagi, a następnie budują relację z odczuciami fizycznymi płynącymi z ciała. Zdolność do swobodnego kierowania uwagą może być ćwiczona – podobnie jak mięśnie. Podczas medytacji można nauczyć się rozróżniać stan rozproszenia w życiu codziennym i powracać do łagodnej, kojącej obecności w chwili obecnej. W programie typu MBSR (Mindfulness Stres Based Reduction), praktykujący będzie miał okazję, wykonać kilka eksperymentów poznawczych, które pokażą mu na jakich zasadach działa umysł. Skorzysta również z teorii opisującej powstawanie stresu oraz przeszkadzających schematów.
Sama medytacja mindfulness opiera się o dwa skrzydła. Są nimi zauważenie oraz akceptacja. Podczas praktyki poświęca się coraz większą i głębszą uwagę doświadczeniom jakie płyną z ciała, emocjom – które być może były wypieranie, oraz obserwuje się ulotną naturę myśli. Dzięki obserwacji tych trzech składników przeżywania, praktykujący jest w stanie lepiej orientować się w swoim stanie. Odnajduje się również kontakt z rzeczywistością. Zadziwiające jest, że tak proste z pozoru czynności, na początku wydają się ludziom bardzo nienaturalne. Praktyka mindfulness jest jednak bardzo przystępna i szybko można zauważyć pozytywne efekty jakie ze sobą niesie.
Medytacja mindfulness a leczenie uzależnień – korzyści
Badania znanych naukowców(Eberth, Sedlmeier, 2012; Mattes, 2018) pokazują wpływ praktykowania medytacji na uważność oraz związki poziomu uważności, z jakością życia, zdrowiem fizycznym, poczuciem satysfakcji, pozytywnym afektem oraz zmniejszeniem stresu i objawów depresji. Nic więc dziwnego, że zachęca się również do włączania praktyki uważności do programu terapii uzależnień. Medytacja mindfulness a leczenie uzależnień – oto korzyści, jakie daje w terapii:
- Obniżenie poziomu stresu – Często używki, szczególnie depresanty – takie jak alkohol, benzdiazepiny czy leki uspokajające nadużywane są w celu zmniejszania napięcia i pozbycia się symptomów stresu. Praktyka uważności zwiększa zdolność radzenia sobie z nim w życiu codziennym.
- Usprawnia procesy uczenia się i zapamiętywania – Dzięki czemu osoby wychodzące z nałogu szybciej są w stanie nauczyć się zdrowych produktywnych zachowań, które będą wspierające w życiu codziennym.
- Daje przestrzeń do kwestionowania destruktywnych przekonań – w medytacji można przyjrzeć się swoim wzorcom myślenia i przekonań dotyczących samych siebie, świata i innych ludzi. Można wykorzystać ten czas by podważyć prawdziwość tych utrwalonych myśli, które mają ograniczający wpływ na funkcjonowanie, a zrobić przestrzeń na nowe, które będą rozszerzały perspektywę praktykującego.
- Zmniejsza automatyczność zachowania na rzecz świadomej uwagi – „Wyjście z autopilota” jest podstawowym celem praktyki uważności. Daje to poczucie kontroli nad własnym życiem oraz sprawstwa. Uzależnienia jako problemy behawioralne, często funkcjonują na zasadzie nie do końca świadomych nawyków. Praktyka medytacji pozwala przerywać te wzorce.
- Podnosi poczucie własnej wartości – lepszy kontakt z samym sobą, zwiększone poczucie intuicji, poczucie własnej siły oraz zbadanie potrzeb i granic – to elementy które często odkrywają praktykujący uważność.
- Pozwala otworzyć się na doświadczanie – medytacja to ciągłe odkrywanie nowego. Przebywanie z chwili na chwilę w „tu i teraz”, z akceptacją wszelkich wrażeń i przeżyć uczy otwartości na własne doświadczenia. Przekłada się to w życiu na większą ciekawość świata i odwagę przeżywania różnych emocji.
Trening uważności a rozwój osobisty
Medytacja mindfulness jest również coraz bardziej popularna jako narzędzie rozwoju osobistego. Jej praktykowanie sprawia, że ludzie stają się bardziej otwarci na życie, są bardziej zrelaksowani i kreatywni. Jeśli te cechy brzmią dla Ciebie interesująco, to zachęcamy Cię do spróbowania treningu uważności. Twórca tej metody sam pisze jednak by nie oczekiwać od praktyki medytacyjnej niczego. Wszystkie te wspaniałe korzyści, o których jest niniejszy artykuł są niejako „skutkami ubocznymi”, a sama medytacja może oferować znacznie więcej – pamiętajmy bowiem o jej buddyjskich korzeniach.
Artur Majchrzak – Psycholog