Gdy w rodzinie lub naszym najbliższym otoczeniu pojawia się uzależnienie, często towarzyszy temu bardzo silne uczucie bezradności. Początkowo wycofujemy się, wypieramy problem, maskujemy go i udajemy, że wszystko jest w porządku. Gdy jednak sytuacja stanie się na tyle poważna, że trudno będzie ją lekceważyć, osoba uzależniona często trafia do ośrodka leczenia uzależnień. Bliscy czują ulgę i są przekonani, że to koniec zmartwień. Często spodziewamy się, że efekty terapii uzależnień będą następujące – problem zniknie i wrócimy do życia sprzed momentu, gdy się pojawił. Spodziewamy się, że osoba uzależniona nigdy już nie będzie nawet myślała o powrocie do nałogu, a my już nie będziemy musieli się o nią martwić. Warto uświadomić sobie jednak, że terapia uzależnień to nie gumka do zmazywania, która problem całkowicie usunie. Czego zatem powinniśmy spodziewać się po tego rodzaju terapii?
Do czego dążymy, czyli oczekiwane efekty terapii uzależnień
- Oczywiście, zaniechanie sięgania po to, od czego jesteśmy uzależnieni i utrzymanie abstynencji to pierwszy, kluczowy i niezbędny do podjęcia skutecznej terapii krok. Nie da się bowiem pomóc pacjentowi w poprawie jego zdrowia psychofizycznego i zmianie dotychczasowego stylu życia, gdyby w pierwszej kolejności nie zatrzymało się jego nałogowych zachowań czy spożywania przez niego substancji psychoaktywnych. Podstawowym celem, jaki wyznacza ośrodek terapii uzależnień w przypadku każdego gościa jest zatem zapoczątkowanie i utrzymanie zmian w kierunku ozdrowienia, ale należy pamiętać, że nie jest to jedyny cel.
- Wspólnie z każdą osobą uzależnioną ośrodek leczenia uzależnień wyznacza indywidualny dla danej osoby cel. Każdy nałogowiec w myślach określa to, do czego dąży, w bardzo konkretny sposób, a następnie w całym procesie leczenia wizualizuje sobie ten cel, który zamierza osiągnąć po zakończeniu leczenia.
- Każda terapia dąży do tego, aby wzbudzić w leczonej osobie postawę bardziej prozdrowotną, nakierowaną na troskę o siebie i swoich najbliższych. Dąży się do tego poprzez zmianę stosunku osoby uzależnionej do określonej substancji lub czynności. Chcemy wzbudzić zmianę myślenia, sposobów reagowania, kontrolowania emocji oraz codziennych zachowań. Jest to szereg zmian na wielu płaszczyznach życia osoby uzależnionej, które mają na celu wprowadzenie spokoju, pozwalającego na odnalezienie się w otaczającej rzeczywistości. Możemy to określić jako pewnego rodzaju porządek w świecie wewnętrznym uzależnionego.
- Redukcja wszelkich bodźców i przyczyn sięgania po substancje uzależniające lub nałogowe zachowania to kolejny etap leczenia uzależnień. Musimy bowiem uświadomić sobie, że nałóg nie pojawia się przypadkiem i zwykle jest wynikiem innych wewnętrznych problemów, z jakimi borykał się uzależniony. Wspólnie z terapeutami docieramy do potencjalnych obszarów, które wymagają pracy i tzw. “naprawy”.
- Pomagamy w odbudowania poczucia własnej wartości i przekonania, że jesteśmy w stanie odzyskać pełną kontrolę nad własnym życiem. Uczymy uzależnionego akceptować wszelkie swoje słabości i ograniczenia, ale jednocześnie dostrzegać coraz więcej powodów do zadowolenia i dumy z siebie. Z całym bagażem doświadczeń nigdy nie jest to łatwe, ale jest to podstawa, która w późniejszych etapach pomaga w rozpoczęciu nowego życia bez nałogu.
- Pomagamy rozpoznawać emocje, interpretować je i sobie z nimi radzić. Osobie uzależnionej przez dłuższy czas towarzyszy nietrzeźwe myślenie, przez co traci ona kontrolę nad własnymi uczuciami i sferą duchową. Zdrowe nawyki reagowania, wyrażania swoich emocji, pozwolenia sobie na odczuwanie zarówno tych pozytywnych uczuć, jak i negatywnych, to także efekty, jakie niesie za sobą terapia.
- Wspólnie pracujemy nad poprawą relacji społecznych – zarówno z tym najbliższym otoczeniem, jakim jest rodzina, jak i tym nieco dalszym, np. środowiskiem w pracy. Uzależnionemu często towarzyszy pewnego rodzaju bariera przed otoczeniem, która w konsekwencji rodzi w nim uczucie obezwładniającej samotności. Poprzez zdobycie zaufania i szacunku wpierw do samego siebie, uzależniony uczy się na nowo budować zdrowe, wartościowe relacje z bliskimi. Porzucenie izolacji i ucieczki od świata na rzecz autentycznych i trwałych relacji jest niezwykle ważnym krokiem ku trzeźwości.
- Ponowne odnalezienie radości w codziennych czynnościach jest również jednym z efektów terapii uzależnień. Poprzez zajęcia dodatkowe, które goście ośrodka leczenia uzależnień wykonują w czasie wolnym po terapii, pomagamy znaleźć nowe pasje, zainteresowania i po prostu odnaleźć uśmiech, który został w wyniku uzależnienia przytłumiony.
Wszystkie wymienione wyżej cele to pośrednie efekty terapii uzależnień. Najważniejszym celem, jaki niesie za sobą ośrodek leczenia uzależnień będzie z pewnością wyposażenie gościa w takie narzędzia, które pozwolą mu po wyjściu z ośrodka kontynuować drogę ku trzeźwości. W wyniku terapii uzależnień osoba borykająca się z problemem nałogu będzie świadomie kontrolowała swoje zachowania i życie, a w przypadku trudniejszych chwil będzie potrafiła odpowiednio na nie reagować. W momentach kryzysu (których z pewnością będzie jeszcze wiele) będzie umiała sięgać po zdrowe rozwiązania, jakich nauczy się w ośrodku terapii uzależnień, zamiast po substancję czy zachowania, od których była uzależniona. Nie możemy oczekiwać od terapii tego, że “skasuje” ona problem, który się pojawił. Tak naprawdę jest to początek bardzo intensywnej pracy nad samym sobą, która będzie trwała (i powinna!) jeszcze długo po wyjściu z ośrodka.