Uzależnienie klasycznie jest definiowane jako choroba psychiczna, gdyż jest związane z czasowym zaburzeniem świadomości. Jaką zatem ciało odgrywa rolę w procesie terapii uzależnień? Czy może służyć jako narzędzie do pracy z nawykami? W jaki sposób praca z ciałem może wpłynąć na zdrowie psychiczne i emocjonalne? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć w niniejszym artykule.
Ciało jako element całości
W naszym ośrodku przyjmujemy założenie, że człowiek jest jednością obejmującą ciało, emocje, umysł oraz duszę. Jest to podejście holistyczne, które zakłada, że każda z tych części jest ze sobą powiązana i wszystkie oddziałują na siebie wzajemnie. Wprowadzenie zmian w jednej ze sfer, wywołuje również reakcję innych. Aby efekty były naprawdę skuteczne i trwałe w czasie to proces terapii powinien obejmować wszystkie te aspekty funkcjonowania człowieka.
Alexander Lowen (2011) pisze, że „Emocje mają naturę cielesną; są one –dosłownie – ruchami wewnątrz ciała, których zewnętrzne objawy można często zaobserwować”. To stwierdzenie wskazuje na fakt, że ciało może odgrywać rolę emocjonalnego barometru.Potraktowanie go jako narzędzia pozwala na szybkie rozpoznawanie i kontaktowanie się z nastrojami i afektami. Zdolność taka jest niezbędna do rozbrojenia pierwszego z mechanizmów uzależnienia – nawykowego regulowania emocji.
Lowen idzie w swoim rozumowaniu dalej. Uważa, że w postawie ciała oraz napięciu mięśniowym zapisuje się obraz osobowości człowieka. W mimowolnych ruchach widać wzorce reagowania emocjonalnego, oraz konflikty, jakie wytworzyły się w procesie dorastania. Człowiek jest sobą tylko wtedy, gdy czuje się swobodnie we własnym ciele i bez skrępowania wyraża potrzeby, które wynikają z różnych etapów rozwojowych. W przypadku wypierania niektórych potrzeb lub impulsów, w osobowości powstaje konflikt. Może się to objawiać zachowaniami kompulsywnymi, lub chwilową utratą kontroli nad własnym działaniem – jak w przypadku uzależnień.
Praca z ciałem – narzędzie leczenia emocji
Uzależnienie jest chorobą emocji. Oznacza to, że impulsy, które skłaniają do sięgania po używki są oparte o podłoże psychiczne. Mechanizm nawykowego regulowania emocji sprawia, że osoba uzależniona sięga po używki, by wprowadzić się w określony stan odczuwania. Alkohol, jak i inne używki, służy bowiem do manipulowania odczuwanymi emocjami. Pułapką substancji psychoaktywnych jest jednak fakt, że przykrywają to, co naprawdę odczuwa się w danym momencie. Takie zrywanie świadomości własnego stanu emocjonalnego, powoduje izolację od samego siebie a w konsekwencji również innych ludzi.
Ciało jako barometr emocjonalny może być wykorzystane odbudowania świadomości własnych emocji. Jest to niezbędny krok w kierunku pełnego przeżywania swoich stanów wewnętrznych, wyrażania ich, oraz działania w zgodzie ze swoimi potrzebami. Emocje, które ukazują się poprzez ciało, są bowiem cennymi informacjami. W procesie pracy z ciałem, na początku osoba uczy się ponownie jak nawiązywać kontakt z bodźcami, które do tej pory tłumiła używkami. Następnie przychodzi proces rozpoznawania różnych potrzeb, które kryją się za tymi emocjami. Ostatecznie ciało wykorzystuje się jako narzędzie do zadbania o te potrzeby w zdrowy sposób.
Podążając dalej za rozważaniami Lowena (2011), praca z ciałem polega na rozluźnianiu głęboko zakamuflowanych napięć i integrowaniu impulsów, które z nich płyną. Poprzez uświadamianie sobie własnego ciała, można rozwiązywać konflikty, które są przyczyną obecnie przeżywanych trudności i zaburzeń. W procesie terapii dbamy o stworzenie atmosfery bezpieczeństwa. Dzięki temu podczas świadomego kontaktu z „napiętym obszarem” można dopuścić do świadomości impulsy, które wcześniej wydawały się zagrażające. Następnie można z pomocą terapeuty rozpoznać ich podłoże i zintegrować do świadomej, dorosłej osobowości.
Praca z ciałem w ośrodku Salemi
Praca z ciałem jest zagadnieniem, które cieszy się coraz większą popularnością w terapii uzależnień. We wschodnich nurtach duchowych, jak na przykład jodze była uznawana od tysiącleci. W naszym ośrodku łączymy te podejścia ze sobą. Terapia uzależnień staje się coraz skuteczniejsza dzięki holistycznemu traktowaniu człowieka. Ciało odgrywa w nim dużą rolę. Dbałość o jego potrzeby, kontakt z impulsami i emocjami, rozwijanie jego witalności – te wszystkie elementy składają się na pracę z ciałem. Zachęcamy do tego, by w procesie trzeźwienia, dbać o całą swoją istotę – duszę, umysł, emocje i ciało!
Artur Majchrzak – Psycholog
Źródła: – Lowen A. (2011). Bioenergetyka O tym jak poprzez ciało leczyć problemy umysłu, Koszalin: Polimer